Arbeidsongevallen vermijden

Op voorstel van Laurette Onkelinx, Minister van Werkgelegenheid, heeft de Ministerraad volgend ontwerp over de arbeidsongevallen, goedgekeurd.

I. De huidige situatie 1. De cijfers De laatste vijftien jaren was er een daling van het aantal arbeidsongevallen. Op het einde van die periode stellen we echter opnieuw een stijgende trend vast. Aantal ongevallen binnen het bedrijf Totaal Dodelijke ongevallen 1996 196.637 119 1997 197.520 130 1998 202.274 138 1999 199.715 118 2000 209.508 139 2. Een sociale ramp Zoals J.F. Leclercq, eerste advocaat-generaal bij het Hof van Cassatie, zegt, is de uitdrukking "zich doodwerken" niet enkel beeldspraak, maar helaas nog al te vaak bittere realiteit (139 dodelijke ongevallen in 2000). Bovendien nam het aantal ongevallen met blijvende ongeschiktheid tussen 1982 en 1999 voortdurend toe (+ 20%). Vooral jongeren tussen 20 en 29 jaar zijn het slachtoffer van arbeidsongevallen. 3. Een economische ramp Aantal verloren werkdagen per jaar 1997 2.296.633 1998 2.396.173 1999 2.561.307 De meest getroffen sectoren situeren zich in de industriële en de tertiaire sector : bouw, diensten aan bedrijven (uitzendarbeid), gezondheidssector, kleinhandel, grootdistributie, metaal, voeding en vervoer. FVD-04 II. Welke verplichtingen bestaan er momenteel voor de werkgever? * Zich verzekeren tegen arbeidsongevallen bij een verzekeringsmaatschappij. Indien een werkgever die verplichting niet naleeft, wordt de werknemer gedekt door het Fonds voor Arbeidsongevallen en wordt de werkgever gesanctioneerd. * De preventiemaatregelen respecteren: deze maatregelen zitten vervat in Koninklijke Besluiten die verzameld zij in een code voor de reglementering inzake bescherming op het werk. * De preventieproblematiek behandelen in het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk (CPBW) * Aangesloten zijn bij een Externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk (EDPBW) Ondanks deze bestaande preventiemaatregelen, toont het stijgende aantal arbeidsongevallen aan dat de huidige bepalingen dienen te worden uitgebreid en versterkt. * * * HET ONTWERP IS GEBASEERD OP 4 KRACHTLIJNEN: A. Uitsluiten van de herhaling van ernstige ongevallen * Wat is een ernstig arbeidsongeval ? Een ongeval dat de dood of een ernstig lichamelijk letsel tot gevolg heeft. De nieuwe wetgeving definiëert de specifieke omstandigheden waarbinnen dit ongeval zich kan voordoen. Er doen zich ongeveer 15.000 ernstige ongevallen per jaar voor ! * Verantwoordelijkheid van de werkgever Wanneer er zich een arbeidsongeval voordoet onderzoeken de Arbeidsinspectie, het Parket en de verzekering of er al dan niet een fout werd gemaakt door de werkgever en/of de werknemers. Dit debat is belangrijk. Maar wat nog meer essentiëel is, is dat een dergelijk ongeval zich niet meer voordoet. * Voorstel Telkens wanneer er een ongeval plaasvindt, duidt het ministerie van tewerkstelling een deskundige aan. Die maakt een gedetailleerde en gespecialiseerde analyse van de oorzaken en formuleert aanbevelingen. Die aanbevelingen worden overgemaakt aan de werkgever, aan de verzekering en aan de administratie. De analyse kan bijvoorbeeld leiden tot aanbevelingen inzake materiële investeringen of inzake arbeisorganisatie. Indien er zich een nieuw ernstig ongeval zou voordoen, en de werkgever de aanbevelingen niet heeft nageleefd, dan kan hij verantwoordelijk worden gesteld. Wie betaalt ? De verzekeraar wordt gevraagd de honoraria van de deskundige te betalen. De verzekeraar kan de kosten recupereren bij de verzekerden, maar dit bedrag is beperkt tot maximum 300?. B. Kwaliteitsvollere preventie Elke werkgever moet aangesloten zijn bij een Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk (DPBW). Deze interne of externe diensten zijn samengesteld uit multi-disciplinaire ploegen (psychologen, ingenieurs, artsen,...) * Voorstel Deze diensten zullen een certificaat van naleving van de kwaliteitsnorm ISO9001 moeten bekomen. Deze strenge internationale kwaliteitsnorm wordt uitgevaardigd en gecontroleerd door onafhankelijke experten. C. Betere controle op het werken met onderaannemers Voor onderaannemers gelden dezelfde verplichtingen inzake verzekering en preventie als voor de andere werkgevers. Anderzijds is ook de opdrachtgevende onderneming medeverantwoordelijk voor wat er zich bij haar afspeelt, óók wanneer de werknemers zijn tewerkgesteld bij een onderaanneming. * Vaststelling Hoe zwakker de link tussen de opdrachtgever en de werknemer, hoe meer risico op ongevallen door een gebrek aan preventie * Voorstel : meer mogelijkheden voor de Arbeidsinspectie a) de inspectie krijgt dezelfde macht ten opzichte van de onderaannemers als ten opzichte van alle andere bedrijven Ze zal dus de werkzaamheden van de onderaannemer kunnen stilleggen indien ze tijdens een controle vaststelt dat er gevaar dreigt voor de veiligheid van de werknemers (bv. gebruik van bepaalde producten enz.) b) de inspectie zal maatregelen kunnen opleggen m.b.t. de arbeidsorganisatie indien ze een inbreuk vaststelt. Vandaag de dag kan de inspectie enkel materiële maatregelen opleggen : bv. stopzetten van de werkzaamheden in afwachting dat de werkgever een afrastering installeert om vallen te voorkomen. In de toekomst zal de inspectie ook coordinatie kunnen opleggen tussen verschillende bedrijven die aanwezig zijn op eenzelfde werf (vergadering, uitwisseling van informatie enz) c) De inspectie zal preventie-adviseurs kunnen opleggen die gespecialiseerd zijn in de risico's van een specifiek beroep. Voorbeeld : een schoonmaakbedrijf wordt bijgestaan door een dienst die oog heeft voor de traditionele risico's van het vak. Wanneer de werknemers van het schoonmaakbedrijf in risico-bedrijven werken, en daarvoor gevaarlijke producten en materialen gebruiken, zijn preventiemaatregelen quasi onbestaande. In de toekomst zal de inspectie de onderaannemer kunnen verplichten zich te laten bijstan door een gespecialiseerde preventie-adviseur. D. Bescherming van de uitzendkracht * Vaststelling De situatie van een uitzendkracht is zeer bijzonder in vergelijking met die van een werknemer in een bedrijf. De uitzendkracht is niet vertrouwd met het bedrijf, hij komt in contact met een volledig nieuw arbeidsmilieu. Die "onwetendheid" brengt een specifiek risico mee voor de veiligheid van de uitzendkracht. De huidige reglementering heeft slechts zijdelings aandacht voor die specificiteit. Zo moeten de werkgever van het uitzendbureau en de gebruiker een hele reeks informatie uitwisselen: De gebruiker moet het uitzendbureau een fiche bezorgen met een gedetailleerde beschrijving van de werkpost, van de risico's die deze inhoudt en de preventierichtlijnen, opdat: * het uitzendbureau een werknemer naar de gebruiker stuurt die alle vereiste bekwaamheden, kennis en ervaring bezit om het werk in goede omstandigheden te kunnen uitvoeren; * de uitzendkracht alle nodig informatie ontvangt mbt de uit te voeren taken, de werkpost en de preventiemaatregelen die worden genomen om de veiligheid van de werknemers te garanderen. Deze bepalingen worden niet correct nageleefd. De wederzijdse verplichtingen, van het uitzendbedrijf en van de gebruiker, moeten dan ook versterkt worden, zodat dat ze elkaar beter informeren en de preventie van arbeidsongevallen beter coördineren. * Voorstel * de verantwoordelijkheid van het uitzendbureau vergroten. Het zal rechtstreeks verantwoordelijk kunnen worden gesteld voor een ongeval indien het, vóór of tijdens de terbeschikkingstelling van de uitzendkracht, het naleven van de veiligheidsmaatregelen niet nagaat. Twee voorbeelden: - de gebruiker bezorgt geen informatiefiche of geeft gebrekkige informatie over het profiel dat de uitzendkracht zou moeten hebben - de uitzenkracht doet zijn beklag bij de werkgever over gevaarlijke arbeidsomstandigheden. * de verantwoordelijkheid van de gebruiker vergroten. Hij zal rechtstreeks verantwoordelijk kunnen worden gesteld voor een ongeval indien hij, vóór of tijdens de terbeschikkingstelling van de uitzendkracht, het naleven van de veiligheidsmaatregelen niet nagaat. Twee voorbeelden: - alhoewel de gebruiker het uitzendbedrijf behoorlijk heeft ingelicht, stelt het vast de die informatie niet werd doorgegeven aan de uitzendkracht die hem ter beschikking wordt gesteld. - De gebruiker stelt vast dat het uitzendbureau een uitzendkracht ter beschikking stelt die niet voldoet aan het gevraagde profiel. (*) tot wijziging van het koninklijk besluit van 19 december 2001.