Een nieuwe wettelijke basis voor een betere strijd tegen ‘legal highs’

De legal highs: gemakkelijk verkrijgbaar aan een redelijke prijs

Een tiental jaar geleden verschenen er nieuwe psychoactieve stoffen op de drugsmarkt.
Ze worden 'legal highs' genoemd, omdat deze nieuwe stoffen vervaardigd zijn uit producten die vrij verhandeld worden en die een explosieve cocktail vormen omdat de effecten identiek zijn aan die van andere bestaande drugs die daarentegen wel volledig illegaal zijn.

De legal highs omvatten een breed scala van producten, variërend van kruidenmengsels tot synthetische drugs, designer drugs en party pills of recreatieve drugs. Ze worden op diverse manieren verbruikt: gerookt, gesnoven of geslikt. De paradox ligt in het feit dat vele van deze legal highs hun oorsprong vinden in het onderzoek, vooral voor de ontwikkeling van geneesmiddelen. De actieve bestanddelen van sommige drugs werden in feite oorspronkelijk synthetisch geproduceerd door institutionele onderzoekers. Hun wetenschappelijke publicaties werden vervolgens door kwaadwillige producenten misbruikt. De aantrekkelijkheid van deze stoffen voor de producenten en de gebruikers zijn meteen duidelijk:

• voor de producenten stelt het feit dat deze drugs op basis van wettelijke stoffen worden geproduceerd hen in staat om aan controles te ontsnappen en niet onder de werkingssfeer te vallen van de wetgeving over het verbod op verdovende middelen
• voor de gebruikers zijn deze drugs goedkoop en op het internet gemakkelijk beschikbaar door hun ‘pseudowettelijk’ statuut, waardoor ze een vals gevoel van veiligheid krijgen...

Dit is uiteraard niet het geval: deze nieuwe psychoactieve stoffen zijn gevaarlijk, vooral voor jongeren en kwetsbare mensen die al aan psychotische problemen lijden.

Twee extreme voorbeelden tonen dit gevaar aan: de befaamde ‘badzouten’ die aan de oorsprong zouden liggen van de kannibaalwaanzin van de ‘Miamizombie’ in de Verenigde Staten of de ‘krokodil’-drug in Rusland, een verwoestende en zeer verslavende drug die zijn naam ontleent aan de effecten die hij veroorzaakt; de huid wordt groenachtig en schilfert af vooraleer het gangreen zich verspreidt.

Een snel toenemende productie en verbruik

Deze drugs zijn gemakkelijk aan een lagere kostprijs verkrijgbaar, ze worden dus steeds vaker gebruikt. In 2011 gaf 4% van de Belgische jongeren toe ten minste één keer psychotrope stoffen, gewoonlijk 'legal highs' genoemd, op een feestje te hebben gebruikt.
Volgens de Eurobarometer 2011 van de Europese Commissie heeft 4,8% van de jongeren van 15 tot 24 jaar ooit deze nieuwe psychoactieve stoffen gebruikt. Deze stoffen worden voornamelijk verkregen via vrienden (73.3%), in discotheken (11%) of in gespecialiseerde winkels (17.2%). 7% koopt deze stoffen op het internet.

Zodra een stof verboden is, worden nieuwe synthetische drugs vervaardigd om zo tussen de mazen van de juridische netten te glijden. De markt van de ‘legal highs’ kenmerkt zich dus door de snelheid waarmee de producenten de regels proberen te omzeilen door een oneindig aanbod aan nieuwe alternatieven te lanceren voor de stoffen die wel gecontroleerd worden.

Tot 2008 waren de cijfers voor het verschijnen van dergelijke stoffen op de markt relatief stabiel, zijnde een tiental per jaar, maar sinds 2009 gaat het in stijgende lijn: 24 nieuwe stoffen in 2009, 41 in 2010, 43 in 2011 en 71 in 2012. In de periode 2005-2011 werden 164 nieuwe stoffen ontdekt en aan de verschillende Europese lidstaten gemeld.

Een nieuwe wettelijke basis om het fenomeen sneller en efficiënter te bestrijden

De snelle groei van deze nieuwe psychoactieve stoffen vroeg om een even snelle en gepaste respons. Zo bleek dat de Belgische wetgeving en de bestaande registratiesystemen niet konden reageren op dit snel evoluerende probleem.

De huidige procedure om deze stoffen onder een bepaalde controle te laten plaatsen vereist inderdaad een individuele identificatie en apart verbod. We moeten, met andere woorden, elke drug afzonderlijk oplijsten. Deze procedure is uiteraard helemaal niet aangepast aan de realiteit en aan de reactiviteit op het terrein.

In het kader van de IMC Drugs (die, ter herinnering, is samengesteld uit 22 ministers die rechtstreeks bij het verslavingsprobleem betrokken zijn) hebben we gewerkt aan een nieuw project om de opkomst van deze stoffen op ons grondgebied beter tegen te gaan.

De oplossing die Laurette Onkelinx voorstelt en die deze ochtend in de Ministerraad werd goedgekeurd, bestaat erin om niet alleen de individueel geïdentificeerde stoffen te veroordelen, maar ook de groepen van stoffen die geïdentificeerd worden door een gedeeltelijke gemeenschappelijke chemische structuur, waardoor geanticipeerd kan worden op marktontwikkelingen rond de opkomst van nieuwe producten, maar ook van producten met dezelfde basisstructuur.

Voor de minister zullen deze nieuwe maatregelen een sterk signaal geven aan de criminele en georganiseerde drugsnetwerken en zullen ze zowel de politie als de gerechtshoven en rechtbanken de kans bieden de producenten en de dealers sneller en efficiënter te vervolgen.
voorontwerp van wet tot wijziging van de wet van 24 februari 1921 betreffende het verhandelen van giftstoffen, slaapmiddelen en verdovende middelen, psychotrope stoffen, ontsmettingsstoffen en antiseptica en van de stoffen die kunnen gebruikt worden voor de illegale vervaardiging van verdovende middelen en psychotrope stoffen