Activiteitenverslag 2012 van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen

Klachtenbehandeling

• Het Instituut ontving in 2012 226 klachten en 139 vragen om informatie gericht aan de juridische dienst, in totaal dus 365 meldingen, evenals 128 vragen bestemd voor de andere diensten van het Instituut. Het aantal meldingen steeg met 21% ten opzichte van 2011, het aantal informatieaanvragen met 26% en het aantal klachten met 18%.
• Iets meer dan één persoon op twee die een klacht indient of om informatie vraagt is een vrouw.
• Transgender personen maken 6% van het aantal ontvangen meldingen uit. Transgenders zijn slachtoffer van discriminaties in bijna alle domeinen en voornamelijk met betrekking tot privérelaties, werk en goederen en diensten.
• De meldingen met betrekking tot gevallen van discriminatie van vrouwen wegens zwangerschap, bevalling of moederschap vertegenwoordigen 31% van de meldingen in het domein van het werk. In dit domein dient een derde van de vrouwen klacht in wegens zwangerschapsdiscriminatie.
• In het kader van zijn protocol met de Federatie Wallonië- Brussel was van de individuele meldingen 78,5% van de personen die zich tot het Instituut richtten voor gemeenschapsgerelateerde materies een vrouw. 57 % van de dossiers had betrekking op het onderwijs. In het kader van het samenwerkingsprotocol met Wallonië werden 13 individuele meldingen aan het Instituut doorgegeven.

Globaal gezien stelt het Instituut een zorgwekkende situatie vast: in vele domeinen blijven de klachten toenemen en de meldingen betreffen hoofdzakelijk directe discriminaties (ongeveer 18%). De klachten in het domein van cultuur en media zijn bijna verviervoudigd. Deze explosie van klachten kan verklaard worden door de bewustwording van de publieke opinie van de problematiek van het seksisme in de reclame en de media. Dit is te danken aan de mediatisering van de hostessen die op het autosalon als objecten werden gebruikt, de aankondiging van een wetsontwerp over seksisme en de uitzending van de reportage van Sofie Peeters over de pesterijen op straat waarvan vrouwen het slachtoffer zijn op grond van hun geslacht.

“Deze voortdurende toename sinds de oprichting van het Instituut betekent niet noodzakelijk dat de ongelijkheden tussen vrouwen en mannen verergeren”, legt Michel Pasteel, directeur van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen, uit. “Integendeel, uit de onderzoeken van het Instituut blijkt eerder dat de klachten slechts het topje van de ijsberg vormen. Een discriminatie wordt immers pas zichtbaar als het slachtoffer er melding van maakt. Maar over talrijke gevallen van gendergerelateerde discriminatie wordt gezwegen, omdat ze als ‘normaal’ of ‘taboe’ worden beschouwd. Aangezien de media in 2012 een cruciale rol gespeeld hebben bij het aan de kaak stellen van seksisme, waren er hieromtrent  heel wat klachten.”

Studies en onderzoek
Door middel van studies en onderzoekswerk peilt het Instituut naar wat er leeft in de maatschappij om inzicht te verwerven in de bestaande ongelijkheden en in de oorzaken ervan. In 2012 heeft het Instituut een nieuwe editie uitgebracht van Vrouwen en Mannen in België, genderstatistieken en -indicatoren en zijn jaarlijks loonkloofrapport gepubliceerd. In het kader van verschillende partnerships heeft het Instituut het Wetenschappelijk fenomeenonderzoek naar eergerelateerd geweld in België laten vertalen en in samenwerking met de Brusselse staatssecretaris voor Gelijke Kansen werd een Studie naar gedwongen huwelijken in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest gefinancierd.

Adviezen en aanbevelingen
het Instituut brengt adviezen en aanbevelingen uit op basis van de vaststellingen die voortkomen uit klachten en onderzoeken. 2012 was rijk aan standpunten, maar ook wat betreft de opgevolgde adviezen en aanbevelingen van voorgaande jaren.
Het Instituut heeft adviezen uitgebracht op vraag van derden, zoals bijvoorbeeld een advies over het wetsvoorstel tot bestraffing van bepaalde door seksisme ingegeven daden.

Het Instituut heeft in 2012 ook op eigen initiatief adviezen uitgebracht naar het voorbeeld van het advies betreffende de aanpassing van de regels van het Burgerlijk Wetboek aangaande de overdracht van de naam aan het kind of de adviezen rond de bestrijding van geweld. [1] Daarnaast werden ook het juridisch advies over de interventie bij geweld, pesterijen en intimidatie tegen transgender personen en de visietekst over de uitbanning van de structurele discriminaties tegen transgender personen aan de politieke decision makers voorgelegd.

Tot slot heeft het Instituut gecommuniceerd over adviezen in samenwerking met verschillende partners, zoals bijvoorbeeld zijn aanbevelingen over de toegankelijkheid van opvangvoorzieningen in de Federatie Wallonië-Brussel in naleving van de non-discriminatieprincipes. In het kader van zijn protocol met de Federatie Wallonië-Brussel heeft het Instituut met de ombudsman van de Federatie Wallonië-Brussel een advies gepubliceerd over de problematiek van de verandering van de voornaam van transgender personen op diploma’s.

In 2012 namen de politieke beleidsmakers verschillende maatregelen die in de lijn liggen van bepaalde vroegere adviezen en aanbevelingen van het Instituut. Zo werd bijvoorbeeld de loonkloofwet aangenomen in overeenstemming met de jaarlijks door het Instituut gepubliceerde aanbevelingen aangaande de loonkloof. Een ander voorbeeld: de wet inzake de quota in de administraties volgt gedeeltelijk het in 2011 door het Instituut gepubliceerde advies over de invoering van quota ter bevordering van een evenwichtige aanwezigheid van vrouwen en mannen in de beslissingsorganen van commerciële vennootschappen en overheidsbedrijven.

Het Instituut in enkele cijfers

• In 2012 werkten bij het Instituut gemiddeld 35 personen en één mandaathouder.
• In 2012 ontving het Instituut een subsidie van 4.723.000 euro en 34% van de inkomsten van het Instituut werden besteed aan het ondersteunen van andere organisaties die ijveren voor de gelijkheid van vrouwen en mannen.
• Het Instituut ging in op 20 subsidieaanvragen voor Nederlandstalige projecten en 24 aanvragen voor Franstalige projecten.

Het activiteitenverslag 2012 van het Instituut is gratis te downloaden in het Nederlands en het Frans op zijn website http://igvm-iefh.belgium.be en kan ook telefonisch (02/233.42.65), via e-mail (gelijkheid.manvrouw@igvm.belgie.be) of schriftelijk  (Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen, Ernest Blerotstraat 1 te 1070 Brussel) worden besteld.

[1] Cf. advies seksueel geweld, advies psychologisch geweld, aanbevelingen van het wetenschappelijk fenomeenonderzoek naar eergerelateerd geweld in België en aanbevelingen aangaande de Salduz-wet.