Het ontwerp voor het Brusselse Conservatorium is klaar

Het Koninklijk Conservatorium Brussel en het Conservatoire royal de Bruxelles delen een waardevol geheel van historische gebouwen.

Het monumentale conservatoriumgebouw langs de Regentschapstraat vormt samen met de directeurs- en secretariswoning een belangrijk laat 19e-eeuws ensemble bedacht door architect Jean-Pierre Cluysenaar.
Langs de Wolstraat vormen een sequens van vijf historisch waardevolle huizen, waarvan enkele dateren uit de 17e eeuw, een belangrijk gezicht naar de openbare ruimte.

Het waardevolle patrimoniumerfgoed zal wordent gerestaureerd en aangepast naar hedendaags comfort. Om tegemoet te komen aan het stijgend aantal leerlingen is een uitbreiding met een nieuwbouw noodzakelijk. In het nieuwe gebouw worden performante masterclasses, twee nieuwe concertzalen en een ondergronds bewaardepot ondergebracht. In een harmonieus geheel garandeert het ontwerp een duurzame toekomst voor beide conservatoria.

Goed begonnen is half gewonnen

Hhet ontwerpteam Origin-A2RC-FVWWarchitecten, gekozen via een internationale architectuurwedstrijd, startte eind 2018 de onontbeerlijke vooronderzoeken, waaronder een historische analyse van de site en de gebouwen; analyse van de bestaande toestand, het stratigrafisch en chromatisch kleuronderzoek en akoestische proeven.

 Gevoed door de uitgebreide vooronderzoeken en de interactieve gesprekken met de gebruikers, de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen, urban.brussels en de Brusselse overheid, heeft het ontwerpteam het project kunnen uitwerken tot een gedragen, duurzaam en toekomstgericht ontwerp.

Brussels erfgoed in ere herstellen

Het Conservatorium van Brussel werd eind 19e eeuw gebouwd en is een ontwerp van architect Jean-Pierre Cluysenaar. Het gebouw heeft tot op vandaag zijn originele functie als onderwijsgebouw behouden. De monumentale concertzaal, met het orgel van Cavaillé-Coll, heeft een uitstekende akoestiek en wordt gekenmerkt door natuurlijk zenithaal daglicht. Samen met de directeurswoning op de hoek met de Kleine Zavel en de aangrenzende secretariswoning vormt het een uniek monumentaal geheel in Brussel.

Het volledige ensemble van architect Cluysenaar wordtzal worden gerestaureerd en aangepast naar hedendaagse standaarden met een performante akoestiek. De monumentale concertzaal en foyers krijgen hun oorspronkelijk glorie terug.

De site van het Conservatorium strekt zich uit tot aan de Wolstraat. De vijf huizen, waarvan sommige dateren uit de 17e eeuw, werden oorspronkelijk bewoond door de adel van de Stad. De huizen zijn doorheen de tijd vaak getransformeerd en aangepast.

Alle ingrepen in het historisch waardevolle patrimonium gebeuren altijd met groot respect voor het architecturale erfgoed.

Zes tuinen en een centrale verbinding

Het ontwerp zet in op een sterke connectiviteit van Regentschapsstraat tot Wolstraat.  Vanop de erekoer aan de Regentschapstraat zal de bezoeker rechtstreeks kunnen doorwandelen naar de nieuwe binnentuin en de huizen van de Wolstraat. Zes tuinen brengen structuur op de site en brengen natuurlijk daglicht tot diep in de gebouwen. De tuinen op volle grond dragen bij aan de klimaatbestendigheid, een verhoogde biodiversiteit en laten het hemelwater natuurlijk infiltreren.

Een nieuw gebouw in harmonie

Om tegemoet te komen aan de vraag naar bijkomende muziekklassen, extra concertzalen en een hoogwaardig geklimatiseerd bewaardepot, is een nieuw gebouw noodzakelijk. Een krachtig circulatieconcept zorgt voor samenhang en een optimale werking van de volledige conservatoriumsite. Het ontwerp garandeert een perfecte toegankelijkheid voor iedereen, ook voor mensen met een fysieke beperking.
De nieuwe volumetrie vindt zijn oorsprong in het bestaande. Omliggende kroonlijsthoogtes en historische parcelleringen sturen het nieuwe gebouw aan. De variaties in kroonlijsthoogtes en de zacht afhellende daken waarborgen een respectvolle inpassing in de monumentale site. De porseleinwitte gevels reflecteren het zonlicht naar de binnentuin en zorgen voor een aangename atmosfeer.

In het nieuwe gebouw wordt de kenmerkende symmetrie-as van het Cluysenaargebouw verdergezet richting tuin en verrijkt met een vertikale as in de hoogte. De nieuwe grote trap met zenithaal daglicht verbindt de klassen in het historische Cluysenaargebouw met de klassen in de nieuwbouw. Boven eindigt de trap in een publiek toegankelijk dakterras. Het nieuwe circulatieconcept zorgt voor een logische routing en garandeert een optimale werking.

Een performante onderwijsinfrastructuur

Muziekklassen

Op de verdiepingen van het Cluysenaargebouw, voorziet het ontwerp in leslokalen en muziekklassen met hedendaags comfort. De muziekklassen hebben een performante en aanpasbare akoestiek. De muziekklassen die grote basgeluiden produceren (zoals percussie) krijgen een plaats in de nieuwbouw. De nieuwe constructie maakt het mogelijk om de zware percussiegeluiden binnen te houden.  Door de aanpasbare akoestiek hebben de klassen een zeer grote flexibiliteit in gebruik.

Bibliotheek, kenniscentrum en bewaardepot

De ruimtes op het gelijkvloers van het Cluysenaargebouw worden ingericht voor de bibliotheek en het kenniscentrum. De historische interieurs worden in ere hersteld. In de nieuwe bibliotheek kunnen de studenten ook studeren, het is het kloppend kennishart van het Conservatorium. De uitgebreide collectie van historische partituren en artefacten wordt in een nieuwe ondergrondse depotruimte in ideale omstandigheden bewaard. Alle faciliteiten voor een goede archiefwerking zijn voorzien in het ontwerp.

De nieuwe kamermuziekzaal en repetitiezaal

In de nieuwbouw zijn twee nieuwe concertzalen geïntegreerd.
De kamermuziekzaal heeft een vaste opstelling met tribune en biedt plaats aan 150 toeschouwers. De gefacetteerde houten wandbekleding draagt bij aan een perfecte ruimte-akoestiek. Hoog in de ruimte brengen ramen natuurlijk daglicht naar binnen.

Tussen de grote concertzaal en de artiestenloges in de Wolstraat wordt de repetitiezaal strategisch ingebed in de site.  De zaal heeft een zeer grote vrije hoogte en maakt veel volume. Verschuifbare houten wandenbekledingen in combinatie met geluidsabsorberende gordijnen garanderen een aanpasbare ruimte-akoestiek. De repetitiezaal heeft twee grote ramen die uitgeven op de tuinen.

Toegankelijk voor iedereen
Het ontwerp garandeert een perfecte toegankelijkheid voor iedereen, ook voor mensen met een fysieke beperking.

Verloop van het project
De volgende stap is het indienen van de bouwaanvraag eind dit jaar. In het voorjaar van 2023 zal het waardevolle orgel in de grote concertzaal worden gedemonteerd voor restauratie.

Citaten

Karine Lalieux, federaal minister bevoegd voor Beliris:
“De studenten, docenten en directeurs van de Koninklijke Conservatoria van Brussel wachten al meer dan 20 jaar op de renovatie van hun gebouwen. Vandaag zet het restauratieproject een belangrijke stap voorwaarts dankzij de uitstekende samenwerking tussen de federale regering, de Gemeenschappen en het Gewest. Deze langverwachte voortgang van het project werd mede mogelijk gemaakt dankzij de bijdrage van 15 miljoen euro van Beliris, die in 2021 werd vrijgemaakt om een moeilijke begrotingssituatie te verlichten. Van nu af aan zullen alle ogen gericht zijn op de toekomst van dit architecturale juweel van onze hoofdstad. Een toekomst waaraan de Beliris-teams met enthousiasme deelnemen door hun expertise ten dienste te stellen van dit mooie project.”

Mathieu Michel, federaal staatssecretaris bevoegd voor de Regie der Gebouwen:
“Het Koninklijk Conservatorium, gelegen tussen het Justitiepaleis en het Koningsplein in Brussel, is een essentieel onderdeel van de Belgische culturele wereld. De opleiding die daar wordt gegeven is internationaal erkend en trekt veel internationale studenten aan. Dit project is dan ook zeer belangrijk voor mij omdat het de trots weerspiegelt die wij op ons historisch en cultureel erfgoed moeten hebben.

Het is een complex dossier waarvoor de Regie der Gebouwen bereidwillig haar steentje bijdraagt. Het verheugt mij dat onze inspanningen vruchten afwerpen en dat wij nu, met alle partners, eindelijk de aanvraag voor een gecombineerde vergunning kunnen indienen.”

Pascal Smet, Brussels staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed
“De renovatie van het conservatorium is een prioriteit van de Brusselse regering, maar het is ook een ambitie die ik persoonlijk al 15 jaar koester. Mijn optreden, als toenmalig Vlaams minister van Onderwijs en als staatssecretaris van Erfgoed, is altijd in die richting geweest. Vandaag de dag volgen alle spelers dezelfde lijn en dragen zij financieel bij aan het welslagen van dit project. Onderhandeld, gewijzigd, jarenlang voorbereid in overleg met de diensten die belast zijn met het erfgoed, is deze aanvraag voor een bouwvergunning de synthese van onze ambitie voor deze plek en van ons beleid: Respecteer het verleden, bouw aan de toekomst. De tijd van vragen stellen en wachten is voorbij, en nu is het tijd voor actie in voorbereiding voor de werken. Dit uitzonderlijke erfgoed verdient het, we zijn het verplicht aan onze toekomstige kunstenaars.”

Ben Weyts, Vlaams minister van onderwijs:
“We investeren fors en gericht in Nederlandstalig onderwijs in Brussel, ook in het hoger kunstonderwijs. Eindelijk kunnen we nu onze studenten en het onderwijspersoneel perspectief bieden op de hoogwaardige infrastructuur die ze verdienen. Gedaan met emmers onder lekken in het dak.”