Welke toekomst voor uw sociale bijdragen? De resultaten van de nationale enquête voor zelfstandigen zijn gekend

Het VSVZ organiseerde de nationale enquête op vraag van minister Laruelle en het Monitoringcomité zodat het comité tijdens haar beslissingsproces over de sociale bijdragen zouden kunnen beschikken over een precieze evaluatie van de verwachtingen van de zelfstandigen. Van 23 april tot 7 juli 2012 kregen 700.000 zelfstandigen de kans hun mening via een online vragenlijst mee te delen. In totaal reageerden 6.005 zelfstandigen .

Momenteel liggen er 2 pistes op tafel namelijk het ’N op N’ systeem waarbij de bijdragen berekend worden op de inkomsten van het jaar zelf en een systeem van ‘voorschotten op toekomstige bijdragen’.

Uit de resultaten van de nationale enquête blijkt dat de zelfstandigen vragende partij zijn voor verbetering en vereenvoudiging van het betalingssysteem van de sociale bijdragen. Deze resultaten moeten het Monitoringcomité mee ondersteunen in haar keuze van de precieze wijze waarop de hervorming zal uitgebouwd worden.

Minister Laruelle verwacht het eindverslag van het Monitoringcomité eind 2012.

De belangrijkste resultaten van deze enquête zijn de volgende:

• Op de vraag of zelfstandigen voorstander zijn om hun sociale bijdragen te betalen op het inkomen van het jaar zelf en dit, in eerste instantie, op basis van geschatte voorlopige bijdragen, is 77% van de zelfstandigen vragende partij. De meerderheid van de zelfstandigen wenst ook sociale bijdragen te betalen die rechtstreeks gelinkt zijn aan hun inkomsten.
• In tweede instantie werd gepolst naar de bereidheid van zelfstandigen om de consequenties van het voorstel ‘N op N’ te aanvaarden. Hierbij rezen bij hen nog vraagtekens:
  • Op de vraag of het aanvaardbaar is dat de bijdragen die de zelfstandige in jaar N betaald heeft op een zelf geschat inkomen 2 jaar later herzien worden op basis van het in dat jaar werkelijk verdiend inkomen, is het antwoord in 68 % van de gevallen ‘ja’
  • Op de vraag of het aanvaardbaar is dat er bij die herziening een toeslag aangerekend wordt wanneer er te weinig bijdragen betaald zijn, zegt 49 % ja en 51 % neen
  • Op de vraag of het aanvaardbaar is dat er nog een afrekening komt na de stopzetting van de activiteit, zegt 28,5 % ja en 71,5 % neen
  • Op de vraag of het aanvaardbaar is dat er nog een herziening van het pensioen komt na de pensionering, zegt 33 % ja en 67 % neen
• Wat betreft de 2 mogelijke pistes voorgesteld door het Monitoringcomite. Daaruit blijkt dat 71% van de zelfstandigen voorstander is van het ‘N’ op ‘N’ systeem en 29% van de huidige berekeningswijze maar aangevuld met een spaarsysteem (= voorschotten).

De enquête brengt ook enkele andere vaststellingen naar boven:

• Op de vraag: ‘Stel dat uw inkomen dit jaar stijgt. In het huidige systeem moet u over drie jaar meer sociale bijdragen betalen. Wilt u die sociale bijdragen nu al betalen’:
  • Zegt 78% van de zelfstandigen onmiddellijk meer sociale bijdragen te willen betalen van zodra hun inkomsten stijgen
    • 31,1% zou dit doen om duidelijkheid te hebben
    • 24,9% om latere toeslagen te vermijden
    • 21,8% omwille van fiscale redenen
• Op de vraag wanneer zij een schatting van hun inkomen van 2011 zouden kunnen geven, antwoordde:
  • 68% voor 31 december van hetzelfde jaar
  • Tot 87% voor eind maart van het volgende jaar
  • 13% later dan maart van het volgende jaar
• Ongeveer 1 op 4 van de zelfstandigen zet nu geld opzij opdat zij in de nabije toekomst hun sociale bijdragen vlot zouden kunnen betalen.

Sabine Laruelle: “Ik ben heel blij dat zoveel zelfstandigen tijd hebben vrijgemaakt om deze online enquête in te vullen. Het bewijst dat de berekeningswijze van de sociale bijdragen hen niet onverschillig laat en zij veranderingen willen zien. Van zodra het Monitoringcomité haar definitief rapport klaar heeft, beloof ik zo snel mogelijk werk te maken van de beoogde hervormingen zodat vanaf 2014 een eerlijker en eenvoudigere betaling van de sociale bijdragen een feit is.”

Koen Mortier (VSVZ): “Vanuit de VSVZ en de sociale verzekeringsfondsen zijn wij erg tevreden met de respons die wij op de online enquête mochten ontvangen: beide taalgroepen werden bereikt en er is een goede spreiding over de meeste sectoren, alsook over leeftijds- en inkomensgroepen. Ondanks het besef bij de sociale verzekeringsfondsen dat het niet evident is om deze soms technische en complexe materie bij de zelfstandigen op een begrijpbare en duidelijke manier te bevragen, hebben de zelfstandigen hun stem laten horen en zal het Monitoringcomité kunnen verder werken met de verkregen resultaten, en dit rekening houdend met zowel de gemaakte keuzes als met de bezorgdheden en terughoudendheid van de zelfstandigheden die in de bevraging aan het licht zijn gekomen.”

NSZ-voorzitter Christine Mattheeuws: ““We zijn tevreden dat minister Laruelle de oefening heeft gemaakt om na te gaan hoe de sociale bijdragen anders berekend kunnen worden. Die oefening was nodig. Voor NSZ moet er een andere berekeningswijze komen die dichter aansluit bij de economische realiteit, want nu brengt de betaling van sociale bijdragen teveel zelfstandigen in de problemen. Het is positief dat een grootschalige enquête bevestigt wat onze organisatie al jaren zegt, namelijk dat de berekening van de sociale bijdragen best gebaseerd kan worden op de inkomsten van het jaar zelf. We geloven veel minder in een systeem van voorschotten en zijn tevreden dat ruim drie kwart van de ondernemers onze piste ondersteunt. Een nieuw berekeningssysteem van sociale bijdragen is een belangrijke stap voor de zelfstandigen in ons land.”

Unizo-voorzitter Karel Van Eetvelt: “De enquête toont aan dat zelfstandigen belang hechten aan een goede manier voor het berekenen en betalen van hun sociale bijdragen. Toch vragen de resultaten om een kritische lezing. Het principe om bijdragen te betalen op de inkomsten van het jaar zelf, wordt op zich positief onthaald, maar de uitvoering van het principe heeft gevolgen die het voorstel voor een meerderheid van de zelfstandigen onaanvaardbaar maken. De eensgezindheid over de manier waarop en wanneer die betaling best gebeurt, brokkelt zeer sterk af naarmate de enquête zich meer focust op de consequenties van het zogenaamde “N op N” systeem. En het principe en de modaliteiten kan je niet los zien van mekaar. Daarom is het volgens UNIZO beter het bestaande systeem te behouden, maar de zelfstandige de mogelijkheid te geven in goede jaren een fiscaal aftrekbare reserve aan te leggen die later kan aangesproken worden. Op die manier worden de negatieve gevolgen van het systeem ’N op N’ (de voortdurende herzieningen zelfs na stopzetting van de activiteit, de boetes bij foutieve inschatting, etc.) vermeden.”

UCM, Christophe Wambersie: "De online bevraging bevestigt de resultaten van een vroegere enquête van UCM aan haar leden. In die enquête verkoos de overgrote meerderheid een systeem waarbij de sociale bijdragen rechtstreeks op het inkomen van het lopende jaar berekend wordt. Het UCM ondersteunt deze piste volledig omdat het ‘N’ op ‘N’ systeem het beheer vergemakkelijkt en problemen vermijdt. Het syteem moet ook armoede voorkomen, waar momenteel veel zelfstandigen in verzeild zijn geraakt. Wij zullen er nauwgezet op toezien dat de overgang vlekkeloos en zonder verrassingen verloopt. Een grootscheepse informatieronde zal hierbij noodzakelijk zijn.”