Maritieme veiligheid tegen piraterij op zee

Wat voorafging

Voor de verdere ontwikkeling van de wereldhandel is een efficiënt en veilig maritiem vervoer essentieel. Piraterij vormt een bedreiging voor deze ontwikkeling. Zo stellen we immers vast dat voor de kust van Somalië het aantal aanvallen door piraten toeneemt en er daarbij ook altijd meer geweld gebruikt wordt. Volgens informatie van EUNAVFOR (European Union Naval Force Somalia) deden er zich sinds begin 2012 al meer dan 50 incidenten voor, waarvan er een vijftal uitgemond zijn in een geslaagde kaping. In het jaar 2011 werden over de hele wereld niet minder dan 625 mensen door piraten gegijzeld. De internationale gemeenschap is het erover eens dat het Somalische piraterijprobleem moet aangepakt worden en dit op twee fronten.

Ten eerste door de internationaal erkende Somalische autoriteiten structureel te helpen om vrede, veiligheid en rechtstaat te verwezenlijken op hun grondgebied. De bijdragen van de Belgische Defensie aan de opleiding van militairen van de Afrikaanse Unie voor inzet in Somalië en aan het Somalische veiligheidsdispositief zijn in dat opzicht van strategisch belang. Er worden door de internationale organisaties en meerdere staten ook grote inspanningen geleverd voor de bescherming van de ganse zone.

Ten tweede moeten we vaststellen dat het zeegebied waarin de piraten actief zijn net als het aantal piraten echter bijzonder groot is. Bijkomende bescherming in die risicozone is dan ook noodzakelijk. Het is ook gebleken dat het inzetten van gewapend personeel naast een vloot militaire schepen en het nemen van passieve beschermingsmaatregelen door de koopvaardijschepen zelf, dermate doeltreffend zijn dat kapingen worden voorkomen. De ervaring wijst uit dat potentiële kapers hun poging tot kaping afbreken wanneer zij vaststellen dat er een veiligheidsdispositief aan boord is.

Een nieuw wettelijk duidelijk kader voor de opdrachten van maritieme beveiliging voor twee jaar

Om de bemanningsleden en opvarenden te beschermen tegen zware criminele feiten, in hoofdzaak door het preventieve en afschrikwekkende karakter van een bewakingsdispositief, heeft de ministerraad, op voorstel van de vice-Eerste minister en minister van Binnenlandse Zaken, Joëlle Milquet, en de vice-Eerste minister en de minister van Economie en Noordzee, Johan Vande Lanotte, beslist om het gebruik van wettelijke maritieme veiligheidsondernemingen op de schepen, die onder de Belgische vlag varen, toe te laten.

Er zijn wel een aantal strikte voorwaarden voorzien:

• zo is de maritieme beveiliging enkel toegestaan in zeegebieden waar er een hoog risico is op piraterij (kust van Somalië);
• Alleen veiligheidsondernemingen die toestemming hebben om gewapend toezicht en bescherming en veiligheid uit te voeren op schepen, om piraterij tegen te gaan ten behoeve van de geregistreerde eigenaar of exploitant van het schip kunnen contracten afsluiten met reders.

Om te worden vergund, moet de maritieme veiligheidsonderneming aan de volgende eisen voldoen:

• of gedurende ten minste twee jaar activiteiten van toezicht, bescherming en beveiliging van schepen hebben uitgevoerd ter gewapende bestrijding van piraterij, zonder dat er ernstige schendingen van de wet- en regelgeving zijn waargenomen in de uitoefening van deze activiteiten;
• of worden toegestaan om bewakingsactiviteiten uit te oefenen in overeenstemming met de bepalingen van de wet gedurende ten minste drie jaar activiteiten van toezicht, bescherming en beveiliging van schepen hebben uitgevoerd ter gewapende bestrijding van piraterij, zonder dat er ernstige schendingen van de wet- en regelgeving zijn waargenomen in de uitoefening van deze activiteiten en bovendien voor het uitoefenen van deze activiteiten van toezicht, bescherming en beveiliging van schepen ter bestrijding van piraterij een operationeel samenwerkingsprotocol te hebben afgesloten met een maritieme veiligheidsonderneming dat voldoet aan de hierboven vermelde voorwaarden.

Ze moet ook aantonen dat het personeel dat zal worden ingezet voor de uitvoering van deze nieuwe activiteit:

1. ten minste twee jaar legaal gewapend werkzaamheden hebben uitgevoerd van toezicht en beveiliging aan boord van schepen en dit nog altijd mogen doen volgens de wet die op hen van toepassing is;
2. voldoet aan de eisen van sectie A-VI / 1, paragraaf 1 (opleiding, vertrouwdheid inzake veiligheid) van het Wetboek van opleiding van zeevarenden, diplomering en wachtdienst (STCW-code);
3. is opgeleid volgens de regels vastgesteld door de Koning;
4. is geslaagd voor een interview en een concrete praktische test met de aangewezen ambtenaren of deskundigen.
5. in overeenstemming is met voorwaarden met betrekking tot de kwalificaties van het profiel en ethiek.

• De beslissing over het verlenen of weigeren van de vergunning van de maritieme veiligheidsonderneming wordt genomen door een koninklijk besluit dat goedgekeurd wordt in de Ministerraad binnen een termijn van maximaal twee maanden na de indiening van de aanvraag.
• Geen enkele afwijking van de Belgische normen kan plaatsvinden, er is geen onderaanneming toegestaan.
• De aanvoer van wapens moet worden gedaan binnen een wettelijk kader.
• Elk contract bevat een aantal details en dient in kennis te worden gesteld en, in geval van overtreding, kan de vergunning automatisch ingetrokken worden.
• Andere voorwaarden zijn te vinden in de wet en nog andere in de toekomstige koninklijke besluiten, met name wat betreft de opslag van wapens ....

Dit besluit bepaalt dat de duur van de vergunning niet langer mag zijn dan 2 jaar.

Ten slotte zal deze nieuwe wet van toepassing zijn tot 31 december 2014. De wet kan echter worden verlengd na evaluatie van het apparaat.

Een overgangsregeling van korte duur wordt voorzien. Vanaf de datum van inwerkingtreding van de wet tot de datum van inwerkingtreding van de uitvoeringsbesluiten van deze wet, kan een koninklijk besluit dat in de Ministerraad wordt goedgekeurd een uitzondering toestaan op uitdrukkelijk verzoek van een geregistreerde eigenaar of exploitant zich voor een reis of meerdere reizen of voor een beperkte periode te beroepen op een maritieme veiligheidsonderneming die voldoet aan bepaalde voorwaarden, en dit, in afwachting van de besluiten die moeten worden genomen binnen de twee maanden maximum na de inwerkingtreding van de wet.